گیوه نَشَلجی
کاشان فردا ـ «گیوه نَشَلجی» یکی از معروف‌ترین صنایع دستی منطقه کاشان است.
«روستای نَشَلج» در ۴۵ کیلومتری کاشان و در مسیر جاده کاشان به مشهد اردهال قرار گرفته است.
در کتاب حالات و کیفیت بَلده و بلوکات و مزارع دارالمومنین کاشان که در سال ۱۲۹۶ هجری توسط «اعتضاد الدوله» حاکم قم و کاشان تالیف شده، در مورد این هنر سنّتی در بین مردم روستای نَشَلج چنین یاد شده‌است: «نشلج: از قرا معتبر و خوش آب و هوا است… باغات زیاد در دامنه کوه و کنار رودخانه دارند و محل زراعت به‌قدر کفایت ندارند. شغل آن‌ها، مردها تخت گیوه می‌کشند و زن‌ها روی او را می‌چینند.» (قم‌نامه،مدرسی طباطبایی،ص۳۰۵)
در مورد پیشینه این هنر، «البلخلی» تاریخ‌نویس معروف در ۱۱۰۵ میلادی متذکر می‌شود که غندیجان (جمیله امروز) در فارس در صنعت گیوه‌بافی مشهور بوده، و در سال ۱۳۴۰میلادی که مستوفی جغرافیانگار از آنجا بازدید کرده، می‌نویسد که پیشه گیوه‌بافی در اوج تکامل بوده‌است. زیباترین رویه گیوه در آباده، میان راه اصفهان و شیراز بافته می‌شود. (صنایع دستی کهن ایران، هانس وولف،ص۲۰۵)
در تهیه گیوه نَشَلجی مردان تخت گیوه را می‌کِشند و زنان رویه گیوه را می‌بافند. پارچه، کتیرا و پوست و اندام گاو از مهمترین ابزار تهیه تخت گیوه هستند.
اندازه گیوه با کم و زیاد کردن فتیله‌های پارچه‌ای تعیین می‌شود. پس از تهیه تخت گیوه، تَخت‌کِش‌ها آن‌را به زنان گیوه چین می‌سپارد تا زنان رویه گیوه را ببافند.
در روزگاری نه‌چندان دور، در نشلج بیش از ۱۰ کارگاه تخت‌کشی وجود داشت، و دیدن صحنه زنانی که در میدان‌های روستا مشغول چیدن گیوه بودند، باعث تعجب مسافران می‌شد. متاسفانه چند سالی است که به‌دلیل فوت استاد‌کاران و عدم حمایت متولیان امر، این هنر فاخر رو به نابودی نهاده است.
تولید این پاپوش در نشلج آن‌چنان فراوان بود که هر روز عده‌ای از روستا گیوه‌های تولید‌شده را برای فروش به کاشان و شهرهای اطراف می‌بردند. حتّی گاه تولید تخت گیوه در نشلج به‌حدّی بود که این تخت ا توسط زنان روستاهای ابیانه و هنجن بافته می‌شد.
در نشلج قدیم اگر جوانی با هنر تخت‌کشی آشنا نبود، خانواده‌ها به او زن هم نمی‌دادند و این طرز نگرش، خبر از اهمیت این هنر در بین مردمان این روستا در گذشته دارد.
عباس حلواچی نشلچی ـ کانال پژوهش‌های تاریخی فرهنگی
