جشن سده و ابیانه
کاشان فردا ـ علی‌اکبر ارشدی ابیانه / «جشن سَده»، یکی از جشن‌های ایرانی است که در روز دهم ماه بهمن برگزار می‌شده و هنوز هم در میان زرتشتیان این آئین در روز دهم بهمن انجام می‌شود.
این جشن به صورت دسته‌جمعی با افروختن آتشی بسیار بزرگ با هیزمی که از صبح بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند، آغاز می‌شود و با نیایش‌خوانی و سرودخوانی و پایکوبی همراه می‌باشد، که به یادآورنده اهمیت نور، آتش و انرژی است.
در کتاب‌های تاریخ و ادبیات قدیم ایران مانند شاهنامه فردوسی به جشن سده به عنوان یکی از جشن‌های بزرگ ایرانیان اشاره شده است.
جشن سده در ابیانه
این جشن در هر نقطه‌ای متناسب با آداب و سنن مردم آن صورت خاص خود را داشته و در میان مردم ابیانه با اصطلاح «کرد به کوه رفتن و برگشتن» مشهور است.
کرد کیست و چرا به کوه می‌رود؟
مفهوم این موضوع تغییرات جوی است و مردم ابیانه عقیده دارند که ۵۱ روز مانده به اول فروردین، «کرد» به بالای کوه می‌رود و شب را در کوه می‌ماند و روز بعد با یک پشته سوخت (هیزم) پایین می‌آید.
در این روز است که زهر هوا می‌شکند و تعبیری که برای این اصطلاح می‌آورند؛ این است که در روز رفتن «کرد» به کوه، طبقه‌ای از هوای سرد زمهریری به طرف بالا حرکت می‌کند و روز بعد طبقه‌ای از هوای معتدل یا گرم جای آن را می‌گیرد و این جابه‌جایی هوا موجب کاربرد این اصطلاح شده است.
در ارتباط با تائید این مطلب که رفتن کرد به کوه، جشن سده ابیانه است، آقای خوانساری از جلد ششم تاریخ اجتماعی «مرتضی راوندی» درباره جشن سده کمک می‌گیرد که:
((…..جشن باد بره که در بهمن ماه به مناسبت وزش باد بهاری صورت می‌گرفته است در بین مردم معمول بوده و مراسم خاص آن رعایت می‌شده است.))
اما چرا در این جشن که جشن سده ابیانه می‌باشد و مردم ابیانه مقید به حفظ آداب و سنن هستند و برای آتش اهمیت خاصی قائل هستند اثری از آتش‌افروزی بر خلاف جاهای دیگر نیست؟ به این دلیل که احتمالا در این موقع از سال سطح زمین ابیانه پوشیده از برف‌های زمستانی بوده و کوچه‌ها آن‌چنان از برف‌های سنگین انباشته می‌شدند که رفت و آمد با دشواری انجام می‌شد و من به خوبی انبوه برف در کوچه‌ها را به خاطر می‌آورم و لذا آوردن بوته و آتش‌زدن به صورت انبوه در میان برف‌ها جایگاهی نداشته و عملا فرصتی برای انجام آن نبوده است.
و اما کلمه «کرد» از کجا آمده است:
بنظر می‌رسد چون لباس مردم ابیانه در قدیم شبیه مردم کرد بوده و قبا و آرخالق و شلوار گشاد می‌پوشیدند و چوپانان نیز از کولچه و نمد و پاپیچ در زمستان استفاده می‌کردند، و معمولا در صحرا و کوه زندگی می‌کرده‌اند، شاید بتوان رفتن کرد به کوه را به آن‌ها تشبیه کرد و اسم کرد را از آن‌جا گرفت.
از این نویسنده:
+ کریسمس و رابطه آن با جشن‌های ایران باستان
