شترکشی کاشان و گاوکشی نیاسر
کاشان فردا – منطقه فرهنگی کاشان آیینها و سنن اجتماعی بسیاری دارد که نشانههایی از روزگار باستان در آن نمود دارد. قدمت مشخص آیین شترکشی در کاشان و گاوکشی در نیاسر دقیقا مشخص نیست.
با اینحال، در گذشته هر محله ای برای خود شتری میخرید تا در روز عید قربان آن را نحر کنند. هفتهها قبل عید قربان، شتر قربانی را تزیین میکردند و در محلات شهر می چرخاندند و جلو آن مرشدی با خواندن اشعاری مناسب از مردم تقاضای کمک میکرد و مردم با پرداخت وجهی یا حبوبات به این امر کمک میکردند و خود را شریک در قربانی میدانستند.
هنگام چرخاند شتر در محلات، خرافات و باورهای غلطی نیز در بین مردم رواج پیدا کردهبود از آن جمله که اگر بتوانی از زیر شتر قربانی رد شوی، بختت باز و به آرزوهایت می رسید. از خرافات دیگر که بین دانشآموزان رواج داشت این بود که با کندن پشم شتر قربانی و داخل کتاب خود گذاشتن، شگون و احتمال قبولی را زیاد میکند.
نیاسریها نیز گاو قربانی را با پارچهای سبزرنگ آذین میبستند و در محلات شهر میگردانند. در هنگام گردش گاو در کوچههای شهر، مردم اسفند دود ميکنند و با شربت و شیرینی و شکلات از مشایعتکنندگان پذیرایی ميکنند. سپس در کنار چشمه اسکندریه گاو قربانی را ذبح میکردند.
در کاشان، صبح روز عید قربان، محلهای که شتر قربانی دارد، در مسجد یا تکیه محله مراسم جشن و سرور عید قربان برپا نموده و با شربت و شیرینی پذیرایی میکنند. سپس با علم و بیرق و طبل و دهل آماده حرکتدادن شتر به سوی قربانگاه که اصطلاحا در کاشان چاله شترکشون میگویند میشدند. جمعیت مشایعتکننده لبیکگویان شتر را که گلآرایی و با فرش و پرچم و ترمه تزیین شده به سوی چاله شترکشون میبردند.
در جلو جمعیت نیز افراد چابک و فرزی با حرکات نمایشی و بیلبازی در این روز به شادمانی و سرور میپردازند. فرادی نیز با بستن لنگ قرمز و با به دست داشتن ساطور و چاقو در کنار شتر قربانی حرکت میکردند.
در کاشان زدن چاقو به شتر را سیخچه میگویند و شتری که با سیخچه بیشتری نحر میشد، در گفتار محاورهایی مردم معروفتر میشد.
هر قسمتی از شتر قربانی اختصاص به فرد و خانوادهای داشت. مشهورترین محلات که شتر قربانی آنها نیز به تبع آن مشهور بود محلههای پاپک، درب فین، آبانبار خان، درب عمله، گریچه، سرپره و … بود.
گاهی اوقات شتر محله بنام آقای آن محل گفته میشد مثلا شتر محله پاپک به نام شتر آقای عماد حوانده میشد.
علیاصغر شاطری – کاشانشناس
از این نویسنده:
+ شمع تفکر را در دلمان روشن کنیم