کاشان دارای مزیت عقب‌ماندگی است
کاشان فردا ـ اقتصاددادن و عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: سوخت فسیلی دارای ویژگی محدودیت منابع و هزینه‌بر بودن است. هرچقدر منابع نفت و گاز داشته باشیم، هزینه هم افزایش می‌یابد. ۳۰ سال است در پارس جنوبی سرمایه‌گذاری شده، اما هنوز بخش‌های زیادی از آن راه‌اندازی نشده است.
به گزارش کاشان نیوز، محسن رنانی شنبه ۲۲ دی‌ماه در نشست چشم‌انداز آیندهٔ توسعه ایران و جهان در دانشگاه کاشان افزود: امروز در یک نقطهٔ لولایی تاریخ قرار داریم. نقطه‌ای که تا پنج سال آینده، بخش بزرگی از کشورهای اروپایی، واردات نفت نخواهند داشت. آلمان که زمان زیادی از سال آسمان ابری دارد و از این نور خورشیدی که شما در کویر دارید بی‌بهره است، در حال حاضر به‌اندازه نصف برق مصرفی کشور ظرفیت تولید برق خورشیدی دارد.
تمدن به‌سوی انرژی پاک
کشورها به سمت انرژی خورشیدی، آب، باد و هیدروژن که منابع آن‌ها لایزال است و در انحصار کسی نیست، خواهند رفت و تمدن به سمت انرژی پاک می‌چرخد. اگر فقط آمریکا الگوی انرژی خود را عوض کند، تمام دنیا مجبور خواهند شد به همین سمت حرکت کنند. انرژی‌های پاک علاوه بر لایزال‌بودن ازنظر هزینه تولید، کاهنده هستند. در ۱۰ سال گذ،شته هزینهٔ تولید پنل‌های خورشید سه مرتبه به نصف قیمت آن رسیده است. در نهایت اگر دولت‌ها مراقبت کنند که تا ۳۰ سال بتوانیم با همین منابع محدود دوام بیاوریم، وارد عصری می‌شویم که به انرژی بی‌نهایت دسترسی خواهیم داشت.
عصر انقلاب‌ها پایان یافته است
رنانی ادامه داد: تا ۱۰ سال آینده پیش‌رفت فناوری ارتباطات و اطلاعات ۷۰ درصد مشاغل کنونی را حذف، و مشاغل جدید را جایگزین آن خواهد کرد. ممکن است این تحولات با تأخیر در ایران رخ بدهد اما حتماً اتفاق می‌افتد.
این دو پدیده یعنی انرژی ارزان و رشد سریع فناوری ما را در معرض پدیده‌ای قرار می‌دهد که به آن رشد پروانه‌ای یا رشد تصاعدی یا نمایی می‌گویند. به این معنی که بشر در طول چند هزار سال گذشته، رشد خطی داشته است و حتی در قرن بیستم که تصور رشد داریم، تنها شیب رشد زیادشده و رشد خطی با جهش‌های پلکانی داشته‌ایم. هم‌اکنون در معرض رشد تصاعدی هستیم که حتی دولت‌ها هم نمی‌توانند آن را کنترل کنند که اگر می‌توانستند پدیده‌ای مانند «بیت کوین» آن‌قدر رشد نمی‌کرد.
در گذشته، ذهن و انتظارات ما با سرعت بیشتری از واقعیت تغییر می‌کرد. عصر انقلاب‌ها پایان‌یافته است؛ انقلاب زمانی اتفاق می‌افتد که واقعیت مطابق انتظارات ما رشد نمی‌کند و انقلاب می‌کنیم که واقعیت را به انتظارات خود برسانیم. در عصر کنونی واقعیت از ذهن ما سریع‌تر حرکت می‌کند و اصلاً فرصت ایده‌پردازی و خلاقیت نداریم و هر ایده‌ای که به ذهن‌ِمان می‌رسد، قبلاً در جایی اجراشده است.
مدرس توسعه توضیح داد: به‌طورکلی، توسعه به سه نوع تقسیم می‌شود؛ توسعهٔ جامد که بر مبنای سرمایه‌گذاری در ماشین و مدرنیزاسیون جامد است که دست‌کم دو و نیم‌قرن شکل توسعهٔ بشر از این نوع بوده است. توسعهٔ مایع؛ تغییر دانشگاه‌ها و نظام آموزشی، دموکراسی، نظام خانواده و به‌طور کلی واردشدن توسعه به بستر زندگی است.
در این دو مورد امکان کنترل وجود دارد، اما در نوع سوم توسعه که توسعهٔ گازی است، امکانی برای مقاومت و کنترل وجود ندارد که حاصل رشد نمایی است و در تمام ارکان زندگی نفوذ می‌کند. تا قبل از این، توسعه، هدف سرمایه‌گذاری برای رشد و پیش‌رفت بود، اما در توسعهٔ گازی به‌دلیل بی‌ثباتی که همراه دارد، حکومت‌ها تنها می‌توانند برای کنترل آن سرمایه‌گذاری کنند.
فولاد در کویر اشتباه است
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان با بیان این‌که ما هنوز در عصر توسعهٔ جامد هستیم بیان کرد: من به کویر رفته بودم. دیدم صنعت فولاد به منطقه‌ای آمده که جنسش فرهنگ و گردشگری است؛ جانمایی خطا بوده است. همان اتفاقی که در کرمانشاه افتاد؛ پتروشیمی مقابل کوه بیستون و به دنبال آن نیروگاه و شهرک صنعتی احداث شد و دشتی که مقابل بیستون باید در خدمت گردشگری ملی باشد، تبدیل به یک دشت صنعتی شده است. تفکر توسعه در دولت ما هنوز از جنس توسعهٔ جامد است. جوانان ما تفکری از جنس توسعهٔ مایع دارند و این باعث تعارض می‌شود.
رنانی پی‌بینی کرد: در آینده، توسعه یک پدیدهٔ ملی و منطقه‌ای نخواهد بود، بلکه یک پدیدهٔ جهانی است. پیش‌بینی می‌کنم پول مجازی سریع‌تر از کشورهای منطقه وارد ایران خواهد شد. به این دلیل که اقتصاد کلان آن‌قدر پیچیده شده است که دولت اجازه خواهد داد نوعی پول مجازی ملی برای خروج از تورم و بی‌ثباتی قیمت‌ها ایجاد شود.
ایران تنها کشوری است که ۴۳ سال تورم دورقمی داشته است
وی افزود: ایران تنها کشوری است که ۴۳ سال تورم دورقمی داشته است. مرزهای اقتصادی حذف خواهد شد. بین ایران و کشورهای نزدیک، پول دیجیتال برای مبادلات ایجاد خواهد شد. تنها کشورهایی مانند کره شمالی که خود را ایزوله نگه‌داشته می‌توانند مدتی در برابر این توسعه مقاومت کنند که البته در نهایت به اضمحلال منجر می‌شود.
رنانی با تاکید بر انرژی پاک تصریح کرد: با استفاده از انرژی‌های پاک گرمایش زمین کنترل خواهد شد و حتی من پیش‌بینی می‌کنم امکان ایجاد سرمایش جهانی وجود خواهد داشت. هویت‌ها و ملیت‌های فرامرزی و دیجیتال شکل می‌گیرد. چندی پیش مدیر فیس‌بوک در جایی از واژه ملت فیس‌بوک و سرزمین فیس‌بوک استفاده کرد!
جهان پیرترین جمعیت در طول تاریخ را خواهد داشت
نویسنده اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران با طرح این پرسش که؛ در صنایع و مشاغل باید ببینیم دنیای آینده از ما چه می‌خواهد توضیح داد: اگر غیر از این باشد ما درگذشته زندگی می‌کنیم. به دلیل فراگیر‌شدن محصولات تراریخته، بیماری‌ها و جهش‌های ژنتیکی ناشی از این محصولات جزء بیماری‌های آینده پیش‌بینی می‌شود.
رنانی تصریح کرد: ما به سمتی حرکت می‌کنیم که پیرترین جمعیت جهان در طول تاریخ را خواهد داشت. تحول جمعیتی که در اروپا صدسال طول کشید، در ایران ۲۰ سال رخ داد. ما از خانواده‌هایی با فرزندان زیاد، به‌یک‌باره به سمت خانواده‌های تک‌فرزندی یا بدون فرزند جهش کردیم و این در مدت‌زمان خیلی کوتاه اتفاق افتاد. پدربزرگ من ۱۳ فرزند داشته، پدرم ۷ فرزند، من یک فرزند و احتمالاً فرزندم بچه‌ای نداشته باشد. در حالی‌که این روند در اروپا خیلی کندتر بوده است.
وی تاکید کرد: دولت‌ها چند وظیفه سنتی و تاریخی دارند: حفظ امنیت خارجی، حفظ نظم داخلی، انتشار و حفظ ارزش پول، تعریف حقوق مالکیت در اسناد مالکیتی، تضمین حقوق مالکیت از طریق دادگستری و تعریف و تضمین استانداردها. همچنین آموزش‌وپرورش، بهداشت و راه‌سازی جزء وظایف جدید دولت‌ها است که در قرن بیستم پس از جنگ جهانی دوم اضافه شدند.
این صاحب‌نظر توسعه با اشاره به این‌که در توسعهٔ گازی، وظایف سنتی دولت‌ها از دست آن‌ها خارج می‌شود، و کنترل تمام استانداردها را شبکه‌ها انجام خواهند داد افزود: در این مدل توسعه برندها مرز استانداردها را جلو می‌برند. برندها کارخانه‌های تولید استاندارد هستند و یکی اشتباهات ما بعد از انقلاب نابودی برندها بود. برندها خدمت اجتماعی بزرگی انجام می‌دهند. حتی اگر گران بفروشند، از این‌جهت که تولید استاندارد می‌کنند ارزشمند هستند. برندها خطا نمی‌کنند چون بازار خود را از دست می‌دهند.
نویسنده بازار و نابازار اضافه کرد: کنترل ترافیک و امنیت داخلی و حتی تضمین حقوق مالکیت همه در خود جامعه انجام می‌شود. سنت‌های جهانی در سیاست، و دموکراسی اجتماعی ایجاد خواهد شد. دین‌هایی که با تحولات ناسازگار هستند به‌سرعت منزوی خواهند شد.
هر خشت خام کاشان یک سرمایهٔ ملی است
رنانی با تصریح بر این‌که حق نداریم به گذشته برگردیم و تکثیر وضعیت کنونی معنا ندارد، تاکید کرد: تنها صنعتی که در برابر این تحول قدرت مقاومت دارد صنعت گردشگری است. گردشگری تنها صنعتی است که دیجیتال‌شدن وارد آن می‌شود اما نابودش نمی‌کند. در کشوری مثل ایران تنها این حوزه توان مقابله با توسعه را دارد. اینجاست که اصطلاح مزیت عقب‌ماندگی مطرح می‌شود. هر مکانی که هنوز آثار تاریخی خود را از بین نبرده و شهرسازی، هنر و صنایع‌دستی خود را حفظ کرده دارای مزیت است.
وی گفت: کاشان یکی از شهرهایی است که مزیت عقب‌ماندگی دارد. مزیت عقب‌ماندگی می‌تواند این حسن را داشته باشد که ما خطاهای آن‌هایی که جلوتر رفته‌اند را تکرار نکنیم. هنوز در این منطقه حس و حال بکربودن و بومی‌گری وجود دارد.
این تحلیل‌کر توسعه، با طرح این پرسش کلیدی که شرط استفاده از این مزیت چیست؟ تاکید کرد: ازاین‌پس هر خشت خام خرابه‌های شهرتان را یک سرمایهٔ ملی بدانید. بسیاری از بازسازی‌هایی که در حال حاضر انجام می‌شود نوعی تخریب است. در دنیا کسی به شیوهٔ ما بازسازی نمی‌کند. اثر اصلی را به همان شکلی که هست حفظ می‌کنند، حتی اگر خشت‌هایش فروریخته باشد.
رنانی افزود: روز پنج‌شنبه در آران و بیدگل برای افتتاح خانه‌موزه توسعه و تقدیر از مرحوم دکتر عظیمی به‌عنوان اندیشمند برجستهٔ توسعه در نخستین سال گرامی‌داشت روز ملی توسعه به منزل پدری ایشان رفته بودیم. این خانه در حال بازسازی است و دیوارهای جدید و سقف‌ها در حال ساخته‌شدن است. ظاهراً نقشه بر اساس نقشه‌های قدیمی است اما هویت تاریخی خانه را از بین می‌برد و گردشگری که برای بازدید می‌آید این موضوع را متوجه می‌شود. من حتی با یک هنرمند برجسته مطرح کردم و ایشان گفتند بازسازی آثار تاریخی با مصالح جدید، یک پارادایم منقضی است. باید امکان این باشد که سازه قدیمی با همان کیفیت حفظ و نگه‌داری شود و در نهایت یک سازه به همان شکل با معماری قدیمی در کنارش ساخته شود. بافت قدیمی و حفظ آن بسیار اهمیت دارد.
وی تصریح کرد: نباید اجازه دهید در منطقهٔ گردشگری، صنایع توسعهٔ جامد ایجاد شود مگر این‌که توجیه کافی برای ارتباط آن صنعت با گردشگری وجود داشته باشد. آثار تاریخی، فرش و گلاب، کویر (هم برای گردشگری و هم برای تولید انرژی خورشیدی) و شخصیت‌های مهم تاریخی ازجمله مزیت‌های این منطقه است. برای بهره‌برداری از این مزایا ابتدا باید قطع کامل امید از دولت را مدنظر قرار دهیم. اگر هنوز امید دارید که وام و اعتبار بگیرید یعنی هنوز در عصر توسعهٔ جامد هستید.
به خیرین بگویید مدرسه و دانشگاه نسازند
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان این‌که مهم‌ترین و اصلی‌ترین منبع توسعه کودکان هستند وبا اشاره به این‌که به گفتهٔ روانشناسان ۸۰ درصد شخصیت ما در سه سال اول زندگی شکل‌گرفته است گفت: این‌که ما در آینده چه می‌کنیم به این بستگی دارد که کودکی ما چطور گذشته است. اگر دوران کودکی غنی باشد در بزرگ‌سالی توسعه می‌آفریند. ظرفیت‌های لازم ما در کودکی شکل نگرفته و در نتیجه اکنون انسان‌های توان‌مندی نیستیم و وارد هر سمت و پستی می‌شویم نمی‌توانیم درست عمل کنیم. تربیت صحیح در کودکی است که می‌تواند مهارت گفت‌وگو و تعامل و قدرت ریسک‌پذیری را در بزرگ‌سالی ایجاد کد.
رنانی با اشاره به این‌که ما ملت صبوری نیستیم و از نماینده و مسئولی که خودمان انتخاب کرده‌ایم، و مدت کوتاهی از شروع کارش می‌گذرد، انتقاد می‌کنیم، پرسید: چند شرکت ایرانی می‌شناسید که عمر آن‌ها از عمر مؤسسانش بیشتر باشد؟ در حالی‌که در کشوری مثل ژاپن صد هزار شرکت با این مشخصه وجود دارد.
وی اعلام کرد: بسیاری از ذخایر و منابع کشور را به خاطر همین عدم توان‌مندی از دست دادیم. ما نیاز به یک بسیج تحول در نظام آموزشی داریم. مدارس ما باید انسان‌محور باشند. آموزش‌وپرورش برای تأسیس مدارس انسان‌محور آمادگی دارد. در منطقه برای این حرکت، اتاق فکر تشکیل دهید. به خیرین بگویید مدرسه و دانشگاه نسازند. ما نیاز به انسان‌سازی داریم. برای انسان‌سازی باید برای آموزش مربی‌ها و معلمان هزینه کنیم.
نویسنده «چرخه‌های افول اخلاق و اقتصاد» توضیح داد: نوع رفتار با کودک توسط مادران در شکل‌گیری سیناپس‌های مغزی کودک تأثیرگذار است. پس مادران باید آموزش ببینند که کودکان را خراب نکنند. کودک کامل است؛ نباید با یک قالب‌دهی اشتباه کودک را خراب کنیم. برای آموزش مادران گروه‌های فکری و کارگاه‌های آموزشی تشکیل دهیم.
نگاه شما به توسعهٔ کاشان باید جهانی باشد
استاد تمام دانشگاه اصفهان در بخش پایانی سخنان خود به نقش مهم سرمایه‌های نمادین منطقه اشاره کرد و گفت: باید بسیج منطقه‌ای از نخبگان تشکیل شود و تمام سرمایه‌های فیزیکی و نمادین شناسایی شود. تأکید می‌کنم در این کار هم توقعی از ارگان‌های دولتی نداشته باشید. خودتان باید دست‌به‌کار شوید و با حمایت مردمی از سرمایه‌های خود صیانت کنید. شخصیت‌های نمادین برای اقدامات تحول‌آفرین، مؤثر هستند.
رنانی اعلام کرد: در نیشابور تاکنون ۲ هزار شخصیت ملی و جهانی که نیشابوری هستند را شناسایی کرده‌اند و من به آن‌ها پیشنهاد تأسیس باغ توسعه را دادم که هر یک از این شخصیت‌ها، زمانی که به ایران می‌آیند یک درخت به دست خود در این باغ بکارند و زندگی‌نامهٔ آن‌ها کنار درخت‌ِشان ذکر شود و هر زمان که این شخصیت‌ها به ایران می‌آیند، می‌توان در کارهای فرهنگی از آن‌ها کمک گرفت. گویا در حال حاضر نیز موزه‌ای به نام خیام توسط یکی از همین شخصیت‌های نیشابوری که در خارج از کشور است احداث می‌شود.
وی تاکید کرد: نگاه شما به توسعهٔ کاشان باید جهانی باشد. کاشان باید در جهان شناخته شود. امروز در عمیق‌ترین دوران رکود ایران بعد از جنگ جهانی دوم به سر می‌بریم. امروز وقت رقابت نیست؛ باید با یکدیگر همکاری کنیم. همبستگی بین نخبگان اقتصادی ضروری است و هدف باید زمین‌گیر‌کردن گردشگر در ایران باشد. مشکل ما این است که گردشگر بعد یک هفته خسته می‌شود و می‌رود. باید تمام مزیت‌هایی که در کاشان است، به‌صورت زنجیره‌ای از قابلیت‌ها به هم مرتبط شود و گردشگر برای تمام لحظاتش برنامه داشته باشد و این برنامه بر عهده نخبگان شما است که این منطقه را به‌خوبی می‌شناسند. این‌یک فرصت تاریخی است که باید از آن استفاده کنید و امیدوارم سال آینده که به کاشان بیایم، شاهد پیشرفت‌های چشمگیری باشم.
گفتنی است نشست چشم‌انداز آیندهٔ توسعه ایران و جهان که قرار بود در تالار آزادی دانشگاه برگزار شود در سالن مرکزی برگزار شد که تعدادی از مخاطبین به دلیل کمبود جا روی زمین نشسته بودند، با این حال در تمام زمان سخنرانی رنانی سکوت مطلق بر جمع حاکم بود.
این نشست در ساعت ۱۲:۳۰ به پایان رسید.
فهیمه استادیان ـ کاشان نیوز با اندکی تغییر
