کاشان فردا ـ زهرا مهدیپور / «جگرگوشههایمان اینجا هستند؛ مگر میشود امروز کسی عزیزی را زیر خاک داشته باشه و سر قبرش نرود.»
این جمله پاسخ خواهر شهید به این پرسشم بود که »چرا پنجشنبه آخر سال و نزدیک عید به دارالسلام آمدهاید؟»
میگفت برادرش ۱۵ روز مانده به عید، به جبهه اعزام شده و ۲۰ روز بعد از عید پیکرش را آوردهاند.
دستش را دراز کرد. ظرف شکلات را از روی قبر برداشت و گفت: بفرمایید. ناقابله. لبخندی روی لبانش نشست و نفس عمیقی کشید و گفت: «یادش به خیر، هر وقت میام اینجا یاد خاطرات بچگیمون میافتم که چطور با هم عیدی جمع میکردیم!».
خواهر شهید از شیرینیهای لحظات زندگی برادرش میگفت که پیرمردی محاسن سفید، ظرف شکلاتی را مقابل ما گرفت:
‘«خدا شهیدتون رو رحمت کنه. اینها که آمرزیدن. باید بگیم خدا این پنجهای گناهان ما رو بیامرز»
پنجه، به آخرین پنجشنبه سال شمسی میگویند.
مردم ایران در این روز بر مزار گذشتگانشان حاضر میشوند و پس از تمیزکردن مزار آنان، با گلاب و تزیین آن با گل، برایشان از خداوند متعال طلب آمرزش میکنند. پنجه یکی از سنتهای ایران باستان است که تاکنون پابرجا مانده است.
ایرانیان باستان معتقد بودند روان و فروهر مردگان، هیچگاه کسی را که به او تعلق داشته فراموش نمیکند و هر سال هنگام جشن فروردین به خانه و کاشانه خود برمیگردد و ده شبانهروز در خانه خود به سر میبرد، که این ده روز همان پنج شنبه آخر سال است و پنج روز موسوم به پنجه پیتک یا پنجه مسترقه به سال میافزودند تا سال خورشیدی کامل شود.
در این روز، حال و هوای آرامستانهای ایران با همه پنجشنبههای سال متفاوت است؛ دارالسلام، بزرگترین آرامستان کاشان هم مثل بقیه آرامستانهای ایران.
امروز حتی مقامات شهری هم، سرزدن به این آرامستان را به رفتن به هر جایی دیگری ترحیح داده بودند.
شما هم اگر امروز در دارالسلام چند دقیقهای قدم میزدید، به این نتیجه میرسیدید که در این شهر کسی نیست که عزیزی را به دست خاک نسپرده باشد.
دارالسلام پنجشنبه آخر سال را میزبان انسانهایی بود که عید نیامده به دیدار رفتگان آمده بودند. هر کسی به اندازه بضاعتش تلاش کرده بود تا با «دادن خیرات» و پذیرایی از مردم روح گذشتگانش را شاد کند.
بالای کمتر قبری بود که شیرینی و شکلات نباشد. گاهی هم ظرفهای آش بین مردم دست به دست میشد.
«دلتنگی و افسوس» را میشد در چهره بسیاری از افرادی که در کنار قبرها نشستهاند دید. آنها در غم کسانی نشسته بودند که در لحظه سال تحویل، نبودشان بیشتر از هر زمان دیگری احساس میشود.
یکی از این چهرههای سراسر غم، چهره همسر شهیدی بود که داغ دختر جوانش را هم بر سینه داشت. میگفت هر هفته به دارالسلام میآید.
از او پرسیدم این هفته با بقیه هفتهها چه فرقی دارد؟
پاسخ داد: خب هرکسی دوست داره این موقع عزیزاش کنارش باشند. مردم همه آمدن اینجا که به شهدا و گذشتگان بگویند به یادشون هستند.»
غروب، از راه میرسد. در مسیر رفتن هرکسی دوستی، آشنایی و یا فامیلی را میبیند دو دعا را تکرار میکند «خدا رفتگانتان را بیامرزد»، «انشاءالله سال خوبی داشته باشید.»