از کلاس قمار ملی ایرانیان تا رنج مضاعف زندگی در این ایام
کاشان فردا – ۱- رسانه‌های رسمی کشور در ادامه اخبار دزدی و اختلاس، خبر داده‌اند که علی‌اشرف ریاحی، داماد نعمت‌زاده وزیر صنعت دولت یازدهم و یکی از متهمان فساد ۶.۶ میلیارد یورویی پتروشیمی متواری شده است.
وی متهم به معاونت در اخلال کلان در نظام اقتصادی و تحصیل مال از طریق نامشروع بوده و همسرش، زینب نعمت‌زاده را به همراه فرزندش روانه یک کشور خارجی کرده و خودش به دلیل ممنوع‌الخروجی در داخل کشور متواری شده است.
مبلغ کلان فوق تقریباً معادل طلب دولت کریمه از کشور کره جنوبی است که سئول به انحای مختلف از پرداخت آن طفره می‌رود. همین دیروز یا پریروز بود که قاضی دادگاه یعنی مسعودی مقام در تذکری به متهمان به‌ویژه مرجان شیخ‌الاسلامی و علی‌اشرف ریاحی هشدار داده بود که از اقدامات تهدیدآمیز نسبت به قضات محکمه و مزاحمت‌های تلفنی به شعبه که از خارج از کشور و داخل کشور انجام می‌گیرد، خودداری کنند!
۲ – علاوه بر خبرهایی ازاین‌دست که گویا به بخشی از جیره خبری ایرانیان تبدیل‌شده است، اخبار مربوط به گرانی و تورم کمرشکن نیز حال و روز خلایق ایرانی را بدجوری تلخ کرده و فشارهای مضاعفی را بر گرده خانواده‌ها به‌ویژه «نان‌آوران» خانه وارد می‌نماید.
بدتر از همه آنکه برخی قیمت‌ها لحظه‌ای شده و هیچ اطمینانی به فردا وجود ندارد. مشاهدات روزمره گویای افزایش تعداد مردان و زنان زباله‌گردی است که قوت‌لایموت خود را در داخل سطل‌های زباله جست‌وجو می‌کنند. پدیده‌ای که به‌خودی‌خود شاخص عینی شرایط ناگوار معیشتی خلایق است.
۳ – هم‌زمان با این شرایط شاهد هجوم میلیونی خلایق ایرانی به بازار سرمایه یا همان «بورس» و درگیری شدید آن‌ها با امورات مالی و پول هستیم.
کارشناسان امر این پدیده را در ممالکی همچون ایران که ارزش پول ملی دائماً در حال کاهش است، واکنش طبیعی شهروندان برای حفظ ارزش سرمایه‌های نقدی خود می‌دانند که در کشورهای مشابه دیگر از جمله ونزوئلا و زیمبابوه هم وجود داشته و دارد.
صاحب‌نظر دردمند اقتصاد ایران یعنی دکتر محسن رنانی البته به گرایش عظیم خلایق ایرانی به بورس با نگاهی مثبت نگریسته و از آن تحت عنوان «کلاس ملی قماربازی ایرانیان» یاد می‌کند و تقویت روحیه قماربازی در یک جامعه محافظه‌کار را باعث رشد عقلانیت در آن می‌داند!
۴ – رنج مضاعف زندگی در این ایام به‌غیراز شنیدن و دیدن اخبار دزدی‌ها و اختلاس‌های فراوان، تحمل تورم و گرانی کمرشکن، درگیری خلایق با بورس، شیوع دوباره کرونا و ایضاً بی‌خیالی و خونسردی مفرط حاج حسن آقای روحانی و دولت وی که گویا عملاً کرکره دولت کریمه را پایین کشیده و رفته‌اند دنبال رتق‌وفتق امور اهل‌وعیال، چیزی نیست جز مشاهده حرص و ولع سیری‌ناپذیر بسیاری از خلایق این زمانه و تلاش حریصانه آن‌ها جهت کسب سود و منفعت شخصی که بدبختانه در عمل با زیر پا گذاشتن و له‌شدن آخرین ته‌مانده‌های اعتماد و اطمینان جمعی همراه شده است.
به نظر می‌رسد که کثیری از خلایق در این روزها به‌دوراز پیوندهای عاطفی، دل‌بستگی‌های جمعی و علایق گروهی که اساساً زندگی اجتماعی بر پایه آن استوار است، شدیداً و عمیقاً درگیر امورات فردی برای جمع‌کردن پول یا همان «چرک کف دست» معروف هستند و به همین دلیل در روابط اجتماعی خود توجه چندانی به موازین اخلاقی و ارزش‌های انسانی ندارند.
به قول یکی از رانندگان تاکسی عصبی و شاکی از این شرایط «هرکسی خر خودش را می‌راند و اصلاً برایش دیگران مهم نیست.»
۵ – پژوهشگران و علمای اجتماعی و اقتصادی به استناد پژوهش‌ها و مستندات مختلف تصریح کرده‌اند که میان تنگناها و مشکلات اقتصادی جامعه و دغدغه‌های معیشتی خلایق با کمرنگ‌شدن ارزش‌های اجتماعی مثبت و تضعیف رفتارهای اخلاقی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
به‌بیان‌دیگر، به هر میزان که خلایق و رعایای مختلف به دلیل مشکلات اقتصادی، درگیر رتق‌وفتق زندگی شخصی و خانوادگی خود و باز کردن گره‌های کور آن باشند، امید به داشتن یک زندگی سالم و مبتنی بر عواطف انسانی، دیگردوستی و اعتماد اجتماعی کمرنگ و کمرنگ‌تر شده و به‌جای آن رفتارهای فردی خودخواهانه و منفعت‌طلبانه پررنگ و پررنگ‌تر می‌شود.
۶ – به‌هرحال، آنچه مسلم است اینکه مشکلات فزاینده اقتصادی و معیشتی عموم مردم و دشواری‌های فراوان آن‌ها در راه سروپا کردن یک زندگی سالم و ساده و آبرومندانه، موجد و مروج رفتارهای خودخواهانه از نوع «بزن دررویی» شده که حاصل آن تضعیف روابط اجتماعی همدلانه بوده و عملاً شرایطی را به وجود می‌آورد که انسان از حضور در چنین اجتماع انسانی احساس خوب و خوشایندی تجربه نمی‌کند.
بی‌تردید، وجود این سطح از اخلاقیات فردگرایانه آن‌هم در یک جامعه دینی که همواره توصیه‌های مؤکدی در باب ترویج اخلاق و مکارم اخلاقی صادر می‌گردد، قابل‌پذیرش نبوده و همگان به‌ویژه نسل جوان را نسبت به کارآمدی بسیاری از افراد و نهادها مأیوس می‌کند. ضرورت اصلی تغییر این شرایط ناروا و ناامیدکننده است.
محمد امینی عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان و مدیرمسئول هفته‌نامه آرمان – کاشان نیوز
