کاشان فردا – حمید عطاییشاد / «مفهوم توسعه علاوه با اینکه جنبهای مادی یا اقتصادی دارد که منجر به رفاه و آسایش میشود، دارای جنبهای رفتاری- فرهنگی یا بهطورکلی جنبهای غیرمادی است که در آن افراد جامعه آزادی عمل زیادی دارند، و انسانها را در بلوغ روحی، فکری، روانی و رفتاری یاری میرساند.» (۱)
به نظر میرسد آنچه در بعد غیرمادی توسعه مطرح است افزایش آگاهی، آزادیها و حضور پررنگتر تمام افراد جامعه است. مطابق سرشماری سال ۱۳۹۵ حدود ۲۵ درصد از جمعیت ایران را کودکان زیر ۱۴ سال شکل میدهد.
یعنی جمعيتی حدود ۲۰ میلیون نفر؛ بنابراین ضروری است کودکان بهعنوان عضوی از اعضای جامعه جایگاه و نقش خود را در نظام برنامهریزی شهری پیدا کنند، همانند زنان، سالمندان، معلولان و تمام اقشاری که در حیطه برنامهریزی به حاشیه راندهشدهاند.
اهمیت جایگاه حضور کودکان در برنامهریزی شهری این است که کودکان، ساکنین و شهروندان آینده اجتماع هستند ازاینرو میتوانند نقش مهم و اثرگذاری بر زندگی آینده خود و محیط زندگیشان داشته باشند.
در کنوانسیون حقوق کودکان (Convention on the Rights of the Child) حق حضور فعالانه کودکان در شهرها به رسمیت شناختهشده و متعاقب آن اصطلاحی با عنوان «شهر دوستدار کودک» (Child Friendly City) شکل گرفت.
شهر دوستدار کودک، اجتماعی است که در آن نظرات کودکان شنیده میشود و اولویتها و نیازهای آنها مورد توجه قرار میگیرد. نیازهایی که در فرایند تصمیمگیریهای محلی میتواند بر محیط پیرامونی آنان اثرگذار باشد.
شهر دوستدار کودک دارای اصولی است که به نظر میرسد حضور پویا و فعال در جامعه، شهر و زندگی اجتماعی که بدان، تعبیر مشارکت کودکان میشود در آن اهمیت ویژهای دارد.
در واقع این شهر، شهری است که کودکان در آن تمرین مشارکت میکنند تا به این موضوع دستیابند که در دوران کنونی تنها با دخالت و حضور تمام شهروندان میتوان به توسعه شهر کمک کرد. بهعبارتدیگر شهر دوستدار کودک صرفاً شهر خوب برای زندگی کودکان نیست، بلکه شهری است که بهوسیله کودکان ساخته میشود.
بهتر است اندكي تأمل كنيم تا بدانيم جايگاه كودكان در شهر ما چگونه است؟ حضور كودكان در فضاهاي شهري چه مقدار است؟ كودكان چه ميزان در طراحي فضاهاي مربوط به خود مشاركت دارند؟ شايد تمام اين سؤالات با كلمه “هيچ” پاسخ داده شود. شهر ما نياز دارد تا در آن، حضور كودكان (بهعنوان شهروندان آينده) بهرسميت شناخته شود و حتي ايده و انديشه آنها ارج نهاده و بدانها عمل شود.
طي سالهای اخير برخي از شهرهاي ايران نيز به فكر حضور فعالانه كودكان و نوجوانان در تصميمسازيهاي امور شهري افتادهاند و تجربياتي در اين زمينه كسب نمودهاند.
مبادا كاشان ما از اين غافله جا بماند، زيرا برخي از انديشمندان معتقدند “راه توسعه جوامع از طريق كودكان میگذرد.”
(۱)به نقل از سخنرانی دکتر محسن رنانی با عنوان “کودکی توسعه و توسعه کودکی”
حمید عطاییشاد دانشجوي دکتری تخصصي شهرسازی
بیشتر بخوانیم:
+ ۳ قاعده در تنبیه فرزندان
کاشان فردا را در اینستاگرام دنبال کنیم: https://www.instagram.com/kashanefarda.ir