دو خانه تاریخی و یک بام و دو هوای راه و شهرسازی کاشان
کاشان فردا – کهن‌ترین خانه تاریخی و ثبتی در کاشان تا نابودی کامل فاصله‌ای ندارد. این در حالی است که وزارت راه و شهرسازی به عنوان مالک این اثر تاریخی، دست‌کم طی پنج سال اخیر هیچ قدمی برای احیای این خانه ارزشمند حتی در حد یک فرغون !! خاک‌برداری نیز انجام نداده است!
پرسش این جاست: اگر نهادی جلوگیری از تهدید نمای بصری یک اثر شاخص تاریخی مانند خانه ارزشمند بروجردی کاشان را به درستی دغدغه خود می‌داند، چرا یک خانه تاریخیِ ثبتیِ دیگر و تحت تملک خود را به امان خدا رها می‌کند تا دست طبیعت و گذر روزگار آن را به اضمحلال کامل بکشاند؟!
حکایت خانه تاریخی منسوب به «عبدالرزاق خانِ کاشی» در دل بافت تاریخی کاشان به ۲۵۰ سال پیش بر می‌گردد. ۱۱۹۲ قمری – یک سال پیش از اعلام سلطنت آقامحمدخان – که کاشان را عفریته‌ی آن زلزله‌ی دهشتناک زیر و رو کرد. روایت است که پس از فرونشست خشم زمین، عبدالرزاق‌خان حاکم خوش‌طینت و نیک سرشت کاشان، به حکم کریم خان، معماران و بنایانی را از دیگر بلاد به شهر فراخواند تا همه چیز را از نو بنا کنند.
او پس از تجدید بنای شهر، خانه خود را در چند صدمتری منار زین‌الدین و در دلِ کاشان آن روزگار ساخت و علاوه بر این دستور داد علاوه بر حمام خان در بازار، در حوالی خانه‌اش، آب‌انباری برای رفع نیاز آب شرب اهالی محله در تابستان بنا کنند که به «آب انبارخان» مشهور شد.
خانه تاریخی منسوب به عبدالرزاق خانِ کاشی که تا سالیانی پس از انقلاب نیز در آن سکونت داشتند، با گذشت روزگار در حدود سه دهه محکوم به فرسایش و تخریب گام به گام گردید. علاوه بر این بسیاری از در و پنجره‌های چوبیِ ارزشمند آن نیز اغلب طعمه عزلت پیشه‌گانی شد که برای ساعتی خموشی لذت‌ناک، امیدشان به عناصر غیرخشتی این خانه بود.
مایه تعجب و سؤال این جاست که چرا در طول دست‌کم دو دهه اخیر، اداره میراث فرهنگی هیچ قدمی برای شناسایی هویت این خانه زیبا برنداشت و تازه در اردیبهشت ۹۹، این خانه مهر ثبت ملی بر پیشانی‌اش حک شد!
خانه عبدالرزاق‌خانِ کاشی را در حقیقت باید قدیمی‌ترین خانه تاریخی موجود در کاشان محسوب کرد که متأسفانه در حال حاضر بخش زیادی از عناصر مسکونی آن شامل شاه‌نشین و اتاق‌های گوشواره آن، بخش زیادی از طبقه تحتانی خانه و شارُم به دلیل بی‌توجهی ارگان‌ها و نهادهای مسؤل رو به نابودی رفته است.
این خانه زیبا و تحت تملک وزارت مسکن (راه و شهرسازی) در حالی به سمت نابودی کامل می‌رود که در حوالی ۴ سال پیش عباس آخوندی گویا طی سفری غیررسمی به کاشان از این خانه بازدید کرد تا بارقه‌های امیدی برای احیا و مرمت این خانه توسط وزارت تحت مدیریت او به عنوان مالک خانه ایجاد شود.
گفته می‌شود این خانه گرچه اکنون در تملک یک وزارت‌خانه است اما در سالیان اخیر شهرداری کاشان و نماینده ای از بخش خصوصی نیز به دنبال تملک این بنا و احیای آن بوده‌اند که این پیش‌قدم‌شدن‌ها، تا امروز به جایی نرسیده و کماکان مالک این خانه تاریخی ارزشمند وزارت راه و شهرسازی است.
کاشان فردا را در اینستاگرام دنبال کنیم: https://www.instagram.com/kashanefarda.ir
اما سؤال پیش رویِ فعالان مردمی حوزه میراث فرهنگی کاشان این است که به راستی این همه تعلل و بیهوده‌انگاری یک اثر ملی، تا کجا ادامه خواهد یافت؟
پرسش قابل تأمل دیگر آن که اگر نهادی جلوگیری از تهدید نمای بصری یک اثر شاخص تاریخی مانند خانه ارزشمند بروجردی کاشان را به درستی دغدغه خود می‌داند، چرا خانه تاریخی دیگر و تحت تملک خود را به امان خدا رها می‌کند تا دست طبیعت و گذر روزگار آن را به اضمحلال کامل بکشاند؟!
به عبارت بهتر، چرا همچون دعوت به نگرش ملی به خانه ارزشمند بروجردی، «احیای خانه ناجی کاشان» نباید حتی با اقدام مشارکتی و در مقیاس ملی دیده شود؟
مهدی سلطانی‌راد – کاشان آنلاین
از این نویسنده:
+ حمام گذرنو، زوال بی‌صدای بیش از دو قرن اصالت و سنت
