باید تاثیر شاهنامه فردوسی بر آثار هنری جهان مورد ارزیابی قرار گیرد
زهرا مهدی پور، کاشان فردا: دیگران او را به عنوان نقال و مدرس نقالی و خیمه شب بازی می‌شناسند و مرشد خطابش می‌کنند, اما خودش تمایل دارد شاگرد مکتب شاهنامه معرفی شود.
مسعود نوری‌فرد فردوسی را خورشید سپهر ادبیات ایران می‌داند و شاهنامه را بزرگترین کتاب شعر حماسی جهان معرفی می‌کند.
به مناسبت زادروز فردوسی با مرشد به گفتگو نشستیم. این گفتگو پیش روی شماست:
کدام یک از ابیات شاهنامه بیشترین تاثیر را بر شما داشته است؟
شاهنامه سراسر پند، اندرز و حکمت است و همیشه به عنوان چراغ راهنما به آن نگاه می‌کنم؛ احساس می‌کنم اگر بخواهم به یک بیت بپردازم در مورد دیگر ابیات کوتاهی کرده‌ام. با این حال اگر بخواهم به ابیات حائز اهمیت اشاره کنم، ابیاتی که درمورد خرد هستند بیشتر توجهم را جلب می‌کنن؛ چراکه فردوسی نیز اینگونه آغاز می‌کند: «به نام خداوند جان و خرد» او حیات انسان را در کنار دانایی قرار می‌دهد.
کدام داستان شاهنامه برایتان جذاب‌تر است؟
داستان کاوه آهنگر و پایان کار ضحاک برایم بسیار دلنشین است. علاوه بر آن داستان رستم و سهراب! بعضی گمان می‌کنند وقتی رستم در مقابل سهراب قرار می‌گیرد یک تراژدی عدم آگاهی رقم می‌خورد، رستم فرزندش را نشتاخته و او را می‌کشد، اما جالب و قابل تامل آنجاست که رستم، سهراب را شناخته اما او را در کسوت دشمن می‌بیند و میان وطن و پسر ، وطن را برمی‌گزیند.
کدام شخصیت شاهنامه برایتان جالب‌تر است؟
هرکدام از شخصیت های شاهنامه حرف‌ها برای گفتن دارد و به دلیل شخصیت سازی فوق العاده هرکدام جذابیت خاص خود را به نمایش می‌گذارند. برای من در کنار رستم که نماد دلیری است، سیاوش نماد پاکی است و او را می‌ستایم.
شاعر دیگری داریم که مانند فردوسی تاثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد؟
در تاریخ و ادبیات ایران شعرای اعجاب آوری مانند سعدی، حافظ ، خیام و دیگر شعرای بلندآوازه ای داریم اما به عقیده من هیچکدام به عظمت فردوسی نمی‌رسند. نباید گمان کرد که دیگر شعرا کوچک هستند، بهتر است بگویم هیچکس با فردوسی قابل مقایسه نیست. در سپهر ادبیات ایران خورشیدی مانند فردوسی و شاهنامه طلوع نکرده است. فردوسی خود به این عظمت اشاره کرده «از آن پس نمیرم که من زنده‌ام که تخم سخن من پراگنده ام».
فردوسی چه تأثیری بر شعرای بعد از خود داشته است؟
فردوسی نه یک شاعر ملی که یک شاعر جهانی است، باید بگوییم او چه تأثیری بر ادبیات جهان داشته است. جالب است بدانید فردوسی شاعر مورد وثوق میان دیگر شاعران به ویژه شاعران اروپایی است. داستان رستم و سهراب به زبان‌های مختلف ترجمه شده و نویسندگان بزرگ به آن توجه نشان داده اند. ژکوفسکی شاعر بزرگ روسی منظومه زیبایی خود بر اساس داستان رستم و سهراب نوشته است. صاحب سبکان ادبیات جهان مانند آرنولد و گوته نیز از فردوسی نام برده اند. همچنین ویکتور هوگو در شرقیات از فردوسی یاد می‌کند.
چه عواملی شاهنامه را به یک شاهکار ادبی تبدیل کرده است؟
شاهنامه یک رساله ملی است. اگر بخواهید از منظر ساختار داستانی هم بررسی کنیم «شاهنامه بزرگترین و طولانی ترین کتاب شعر حماسه جهان است».
چرا شاهنامه تا به امروز مورد توجه بوده است؟
در زمینه رسوم کشورداری و آیین‌های پیش از اسلام از جمله اخذ مالیات، ضرب سکه، نامه‌های دولتی، آذین بستن شهر، نجوم، موسیقی، پزشکی، جشن‌ها و سوگواری‌ها، اعتقادات اخلاقی، چوگان، سوارکاری و شطرنج شاهنامه یکی از ماخذ و در برخی موارد تنها منبع است و به همین سبب شاهنامه کتابی جامع است. 5000 بیت شاهنامه میتولوژی است. میتولوژی تاریخ فرهنگ مادی و معنوی اولیه ملت‌هاست.
تمایز بنیادی شاهنامه با دیگر آثار جهان چیست؟
تمایز بنیادی این است که شاهنامه نشان می‌دهد چرا مردمان، جهان بهشت جمشیدی که در آن رنج و بیماری و بدی وجود نداشت را با دنیای ضحاک عوض کردند. فردوسی به خوبی به تصویر می‌کشد که چگونه پادشاهان دچار منیت و خود برتر بینی می‌شوند، مردم اعتراضی نمی‌کنند و در نهایت بهشت جمشیدی آنان به دنیای ضحاکی تبدیل می‌شود.
کاشان فردا را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.
