درهای تاریخی ابیانه و کتیبه‌های آن‌ها
کاشان فردا ـ یکی از مهمترین جلوه‌های تاریخ و فرهنگ ابیانه، دَرهای خانه‌های این روستا همراه با کتیبه شامل نام صاحب خانه، تاریخ ساخت و نام نجّار آن است.
دَرِ تاریخی خانه درویش
خانه درویش در کوچه مجاور زیارت‌گاه ابیانه در محله هِردَه قرار دارد. در این خانه مربوط به سال ۱۰۳۵ هجری است. شرح کتیبه این دَر چنین است:
یا مُفتّح الابواب افتح
گشاده باد بِدُولت همیشه این دَرگاه
بحقّ شاه ولایت علی ولی‌الله(۱)
هو
صاحب هذا البیت
محمد حسین بن محمود و سلف اخو محمود(۲)
کتبه محمد زمان در تاریخ سنه خمسین و ثلثین و الف(۳) من الهجره النبوته.»
در دو جانب کتیبه میانی دَر دو قاب مربعی شکل،چهار بار نام علی به صورت چلیپا(+) کنده کاری شده است.در قاب میانی دَر نیز یک شمسه مشاهده می‌شود. حاشیه این دَر نیز با اشکال هندسی قاب‌بندی و تزیین شده است.
پانویس:
۱- در اغلب درهای تاریخی ابیانه، مصرع «به حق اشهد ان لا اله الا الله» آمده است که در این دَر و دَر خانه «خوانساری» مصرع “به حق شاه ولایت علی ولی‌الله” دیده می‌شود.
۲-سلف در فرهنگ‌ها به معنای درگذشتگان و همچنین باجناق آمده است.
۳ ـ ۱۳۰۵ هجری.
دَرِ تاریخی خانه زارع در روستای ابیانه:
خانه زارع هم در محله هِردَه قرار دارد. دَر تاریخی این خانه مربوط به ۹۷۳ هجری است.
شرح کتیبه این دَر چنین است:
«گشاده باد بِدولت همیشه این درگاه
بحق اشهد ان لا اله الا الله
در تاریخ شهر ذالحجه سنه ثلاث سبعین و تسعمائه
سنه ۹۷۳ (۱)
صاحبه این باب علی و اسمعیل اصفهانی(۲).”
در زیر کتیبه در یک قاب مربعی‌شکل چهار بار نام علی (ع) به صورت چلیپا (+) کنده‌کاری شده است.
همچنین در قاب میانی این دَر، ۳ شمسه مشاهده می‌شود. حاشیه این دَر نیز با اشکال هندسی قاب‌بندی و تزیین شده است.
پانویس:
۱-در این کتیبه تاریخ ساخت دَر به صورت حروف و عددی آمده است.
۲-ابیانی نیز خوانده می‌شود.
عباس حلواچی نشلجی ـ پژوهش‌های تاریخی و فرهنگی
