معتاد دیجیتال هستیم یا نه / سم‌زدایی دیجیتال
کاشان فردا – بسیاری از ما نخستین کاری که پس از بیدارشدن از خواب انجام می‌دهیم، چک‌کردن گوشی‌های تلفن است.
در آغاز آمدن گوشی‌های هوشمند و فناوری‌های دیجیتال، برخی نوید می‌دادند که با این ابزارهای نوین اوقات فراغت بیشتری برای انسان‌ها فراهم می‌شود و حال خوش فزونی می‌گیرد. امروز اما تمام جوامعی که این ابزارها در آن‌ها گسترش یافته‌اند با پدیده‌ای مواجه‌اند که به آن اعتیاد دیجیتال می‌گویند.
البته این چندان عجیب نیست، تریستان هریس کارشناس طراحی گوگل،گفته بود که «گوشی‌های هوشمند طوری ساخته شده‌اند که اعتیادآور باشند».
محققان دانشگاه ایالتی kent با بررسی روزانه استفاده از تلفن همراه، میزان اضطراب، نمودار عملکرد تحصیلی و میزان شادی شرکت‌کننده‌ها را اندازه‌گیری کردند.
این پژوهشگران پس از گردآوری اطلاعات اظهار داشتند: کاربرانی که به میزان بالایی از تلفن‌های هوشمند خود استفاده می‌کردند، در مقایسه با سایر همسالانی که کمتر از گوشی استفاده می‌کردند، از نظر عملکرد تحصیلی رتبه پایین‌تر، اضطراب بالاتر و میزان کمتر رضایت از زندگی (شاد بودن) را گزارش کردند.
اعتیاد دیجیتال چیست و چه نشانه هایی دارد
چک‌کردن مداوم مطالب در شبکه‌های اجتماعی و به‌روز‌رسانی آن‌ها و یا چک‌کردن پروفایل سایر افراد برای بیش از 2 ساعت در روز از مصادیق اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است.
1– اگر پس از بیدارشدن اول گوشی‌تان را چک می‌کنید
2 – اگر وقتی گوشی همراهتان نیست احساس تنهایی می‌کنید
3 – اگر موقع کارکردن با گوشی متوجه گذر زمان نمی‌شوید
4 – اگر گوشی تلفن‌تان اولویت اول را دارد
5 – اگر احوال‌پرسی از طریق شبکه‌های اجتماعی را به احوال‌پرسی حضوری ترجیح می‌دهید
6 – اگر زمان استفاده از تلفن همراه به تدریج افزایش می‌یابد
7 – اگر از هر فرصتی برای چک‌کردن تلفن‌تان استفاده می‌کنید
8 – اگر موقع غذاخوردن تلفن‌تان همراهتان است
9 – اگر علاقه دارید خیلی سریع به پیام‌ها پاسخ دهید
10 – اگر موقع خوابیدن گوشی را با خود به رختخواب می‌برید
بدانید که معتاد به تلفن همراه یا معتاد دیجیتال هستید.
بیشتر بخوانیم:
+ تلفن همراه ۱۰ برابر کثیف‌تر از صندلی توالت است
اعتیاد دیجیتال با ما چه می‌کند؟
شاید فکر کنید که وابستگی به تلفن هوشمند و شبکه‌های اجتماعی چه اشکالی دارد؟ مگر نه این است که در عصر اطلاعات باید آنلاین و به‌روز بود؟
تحقیقات بسیاری در آمریکا و اروپا روی آسیب‌های ناشی از اعتیاد دیجیتال صورت گرفته است و نتایج آن نشان می‌دهد مهم‌ترین آسیب‌های ناشی از اعتیاد دیجیتال عبارتند از:
بروز نارضایتی از خود: یکی از آسیب‌های اعتیاد دیجیتال و حضور مدام در در شبکه‌های اجتماعی مقایسه زندگی خود با دیگران و در نتیجه احساس نارضایتی از زندگی خود است.
طبعا دیگران عمدتا لحظات شاد و اوقات خوب خود را در شبکه‌ها به اشتراک می‌گذارند و این موجب می‌شود زندگی ما در مقابل آن رنگ ببازد و ما احساس نارضایتی از خود داشته باشیم.
ایجاد استرس: بسیاری از پزشکان علائمی چون استرس، افسردگی و برخی اختلالات روانی را در افرادی مشاهده کرده‌اند که مدت زیادی در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند.
در این حالت فرد ارتباط چهره‌به‌چهره را کم‌کم از دست می‌دهد، به انزوا کشیده می‌شود، از هم صحبتی با دوستان پرهیز می‌کند و در نهایت به حالاتی نظیر خجالت، اضطراب و استرس مبتلا خواهد شد.
کاهش سواد عاطفی و روابط انسانی: دانیل گلمن در کتاب تمرکز می‌نویسد: کودک در تعامل و گفت‌وگو و کنش‌ها و واکنش‌ها با دیگران می‌تواند مهارت‌های ارتباطی را آموخته و آن‌ها را بکار بگیرد در حالی که تحقیقات نشان داده‌اند کودکان و نوجوانانی که بسیار زیاد با شبکه‌های اجتماعی سروکله می‌زنند، سواد عاطفی پایینی دارند. چون با آدم‌های دیگر ارتباطِ زیادی ندارند.
آن‌ها نمی‌توانند نشانه‌های رفتاری و احساسی دیگران را تشخیص بدهند و این به کاهش بیش‌ازپیشِ ارتباطات انسانی آن‌ها منتهی می‌شود. درحالی که این کودکان یا نوجوانان در اجتماعات و ارتباطات دیجیتال به خوبی با شخصِ دیگری ارتباط می‌گیرند.
بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی روی روابط افراد در دنیای واقعی، نشان می‌دهد که افراد وابسته به شبکه‌های اجتماعی به تدریج در ارتباطات واقعی و چهره‌به‌چهره دچار ضعف و کاهش اعتماد به نفس می‌شوند.
وال استریت ژورنال گزارش می‌دهد که از هر 5 ازدواج یکی از آن‌ها به وسیله فیس‌بوک دچار مشکل شده است.
بیشتر بخوانیم:
+ یک ساعت قبل از خواب گوشی را کنار بگذارید
سم‌زدایی دیجیتال
سم‌زدایی دیجیتال عبارت است از دوره‌ای که طی آن شخص معتاد به وسایل الکترونیک (به ویژه اینترنت) از رایانه و گوشی هوشمند، خود را دور نگه می‌دارد. این دوره سبب می‌شود تا استرس کمتر شود و تعاملات اجتماعی نیز به سطح فیزیکی و واقعی بیاید.
بدیهی است که عادت‌های بد که در طول زمان ایجاد شده‌اند یک شبه به عادت‌های خوب تبدیل نمی‌شوند. کاهش وابستگی به موبایل هوشمند و شبکه‌های اجتماعی نیز نیازمند آگاهی و پذیرفتن مساله در گام اول و برنامه‌ریزی متناسب و معقول با توجه به شرایط هر فرد انجام‌شدنی است.
1. برای استفاده از گوشی محدودیت بگذارید
برنامه‌ای برای خودتان تنظیم کنید که بر اساس آن میزان استفاده از گوشی و شبکه‌های اجتماعی را مدیریت کنید. مثلا تا یک ساعت بعد از بیدارشدن، از گوشی‌تان استفاده نکنید. یا پس از بازگشت به خانه تا یک ساعت و زمان صرف غدا گوشی را خاموش کنید.
نکته: این که چه زمانی را بدون گوشی سر می‌کنید خیلی مهم نیست؛ مهم این است که یک برنامه زمانی را برای خود مشخص کنید و به آن وفادار بمانید (برای وفادارماندن می‌توانید همسر و فرزندتان را از برنامه مطلع کنید و از آن‌ها بخواهید که شما را پشتیبانی کنند)
2 . در خواندن و پاسخ دادن به پیام‌ها تاخیر بیندازید
خود را موظف ندانید که به همه پیام‌ها، فورا جواب بدهید. یک یا دو زمان خاص و کوتاه در روز برای بررسی پیام‌ها و ایمیل‌هایتان در نظر بگیرید و خارج از آن، سراغ پیام‌ها نروید. همچنین نوتیفیکیشن شبکه‌های اجتماعی را غیر‌فعال کنید.
3 . برای گوشی جایگزین پیدا کنید
اگر دریافتید که دلیل استفاده از گوشی همراه برای شما نوعی آرامش ایجاد می‌کند، به راه‌های جایگزین دیگری برای ایجاد آرامش فکر کنید. اگر به دلیل خستگی یا نگرانی سراغ گوشی می‌روید، بهتر است که روش‌های مراقبه و تن‌آرامی(Relaxation) و تمرکز و ذهن‌آگاهی (Mindfulness) را تمرین کنید که به شما کمک می‌کنند که ارتباط بهتری با بدن و دنیای اطرفتان برقرار کنید.
4 . روزانه چند ساعت گوشی هوشمند و شبکه اینترنت‌تان را کاملاً خاموش کنید
5 . آخر هفته‌ها گوشی‌تان را خاموش کنید
6 . هر از گاهی، به مدت چند روز، از دنیای مجازی به طور کامل منفک شوید.
سید محمدمهدی شهیدی – سواد زندگی
