تهدید منظر خانه بروجردی‌ها و فقدان مطالبه مردمی
کاشان فردا – این روزها کم‌وبیش برخی به ساخت بنایی در خیابان علوی – که منظر خانه بروجردی‌ها را تا حدود قابل‌توجهی از بین می‌برد – اعتراض کرده‌اند.
در این نوشته می‌پردازم به موضوع چیست؟ ما که هستیم؟ مطالبه‌ی ما چه می‌تواند باشد؟
موضوع چیست؟
در یک سال گذشته چندی از علاقه‌مندان میراث در شبکه‌های مجازی و مطبوعات کاشان به مجوز این پروژه اعتراض کرده‌اند؛ چنانکه در ستون‌گذاری‌ها دیده می‌شود نمای پشت‌بام معروف خانه‌ی بروجردی از خیابان علوی در حال پنهان‌شدن است. این امر تجاوز به حریم منظر یک اثر ارزشمند و شاخص ملی به نظر می‌رسد.
از سوی مقابل هنوز اظهارنظر رسمی از سرمایه‌گذار پروژه منتشرنشده است؛ اما یکی از مدیرپروژه‌های سرمایه‌گذار – که اتفاقاً از فعالان گردشگری شهر است – و همچنین یکی از معماران پیش‌کسوت شهر توضیحی غیررسمی و در فضای دوستانه ارائه کرده و سعی کردند مسئله را حل کنند.
در همین حال گزارش‌های متعددی در رسانه‌های کاشان یک‌دست‌نبودن نظرات میراث فرهنگی کاشان، روند پروژه و مجوزهای شهرداری را مطرح کردند.
بیشتر بخوانیم:
+ با اقدامی ملی از دفن سیما و منظر خانه بروجردی‌ها جلوگیری کنید
در همین صحبت‌های غیررسمی از مدیر پروژه سرمایه‌گذار و جوابیه میراث فرهنگی گفته شد دیوار بنای قبلی مشرف به خیابان علوی ۹ متر بوده و این مجتمع مجوز ۵ متر از سطح خیابان دارد. با این توضیح مخاطب راضی می‌شود و سرمایه‌گذار را تحسین می‌کند که از ۹ متر به ۵ متر رسانده و ۴ متر به نمای منظر بادگیر خانه بروجردی کمک کرده است.
امروز عکسی از روزگار قبل از شروع پروژه به دست‌ِمان رسیده که نشان می‌دهد تنها در یک‌گوشه بنایی حدوداً ۷ تا ۹ متر دیده می‌شود و بخش اعظم دید منظر درگذشته چیزی حدود ۳ متر بوده است. پس نمی‌توان خیلی به توضیح دوستان ما در جبهه سرمایه‌گذار اتکا کرد.
مرجع قانونی تصمیم کارشناسی در وهله اول کمیته یا شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان بوده که نظر این کمیته تابه‌حال منتشر نشده است.
و تا زمانی که صورت‌جلسه‌ی رأی کمیته فنی را نخوانده باشیم، فضای گفت‌وگو همچنان گنگ پیش خواهد رفت.
نکته‌ای که باید بدانیم و این را نه اداره میراث کاشان، نه مدیر پروژه سرمایه‌گذار و نه استاد معمار پیش‌کسوت به ما نمی‌گویند، این است که کمیته فنی اختیارات وسیعی دارد که حریم منظر را حفظ کند. اگر پیشتر ساختمانی ۹ متری یا ۱۲ متری در حریم یک اثر ثبت ملی وجود داشته، به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند دست کمیته فنی را در حفظ حریم محدود کند.
کمیته فنی بر اساس قوانین حریم منظر و قوانین آثار ثبت ملی و ارزشمندی بنا و منظرش تعیین می‌کند که چه ارتفاعی مجاز است. پس نقطه تمرکز ما گفت‌وگو با هیئت دغدغه‌مند و پیش‌کسوتان کمیته فنی استان باید باشد، نه سرمایه‌گذار و نه جواب‌های سرمایه‌گذارپسند آقای معمار عزیزمان.
ما که هستیم؟
کاشان شهری است که احیا و توسعه میراث فرهنگی و گردشگری‌اش وجه مردمی شناخته‌شده‌ای دارد. در کل کشور فعالان مردمی و دولتی به این موضوع آگاه و برایشان ثابت شده که بیش از یک دهه جریان مردمی علاقه‌مند و پیگیر در کاشان در حال حفظ، مرمت و ایده‌پردازی‌های نو در حوزه گردشگری و به‌ویژه گردشگری فرهنگی هستند.
در چنین شرایطی طبیعی است که فکر نکنیم حفظ و حراست از میراث فرهنگی تنها وظیفه بخش‌های دولتی درگیر است. بدنه علاقه‌مند فرهنگ و هویت بومی و ملی می‌خواهد در حمایت و نظارت بر روندهای دولتی نقش خودش را ایفا کند. به‌ویژه که در مواردی که احساس کند برخی از تصمیمات حساس و نیاز به بررسی بیشتر دارد باید این شبکه مردمی پا پیش گذاشته، پرسش و بررسی کند، مشاوره بگیرد و تا حد توان بتواند در کنار بخش دولتی وظیفه مردمی‌اش را انجام دهد.
پاسداری از میراث و ترویج آن در توسعه‌یافته‌ترین حالت باید بر دوش مردم باشد.
بله من از مایی صحبت می‌کنم که باید فراتر از نوشتن یک پست در شبکه مجازی پیگیر باشد.
ازاین‌رو پرسش در این موضوع را حق نه‌تنها فعالان میراث و گردشگری، بلکه حق هر پدر و مادری می‌دانم که باید برای تصویر بهتری که کودک فردا در این شهر خواهد دید پرسش‌گر و ناظر باشند.
اگر دغدغه‌مندان شهری گرد هم نیایند، مطمئن باشید جریان‌های سود و منافع، با چانه‌زنی قوی خود و ابزارهای چرب و نرم چیزی از میراث شهر برای آینده باقی نخواهند گذاشت.
مطالبه، پرسش و تمرین ما در این موضوع چه می‌تواند باشد؟
چرا ما در جمع‌های شخصی و یا هر وقت یک کاستی در حوزه میراث می‌بینیم، می‌گوییم امان از مدیران نالایق! اما من می‌خواهم بگویم به‌جای بحث سر مقدار لیاقت مدیران‌مان، باید ببینیم ما به‌عنوان بدنه‌ی مردمی چه مقدار شایسته‌ایم؟ و ما چه مقدار حاذق هستیم؟ و ما چه مقدار در کنار مدیران شهری حمایت و نظارت را تمرین کرده‌ایم تا مدیران‌مان آرام‌آرام بفهمند مردم در حمایت و نظارت فعال‌اند؛ و ما چقدر مطالبه‌گری جمعی را تمرین کرده‌ایم؟
اما پیشنهاد من، مطالبه اول ما باید درخواست کتبی و جدی گروهی از اداره میراث کاشان و اداره میراث فرهنگی استان باشد که مصوبه کمیته فنی و بخش‌هایی از پرونده را در دسترس قرار دهد. موضوع حریم منظر خانه بروجردی موضوعی شخصی و جسارت به حیطه شخصی کسی نیست که ما از پیگیری آن اِبا کنیم. یک نظر کارشناسی است که بعید می‌دانم طبقه‌بندی محرمانه داشته باشد و به گمانم میراث استان جهت شفافیت و افزایش اعتماد مردمی این درخواست را بپذیرد.
در گام بعد، پس از مطالعه نظر کمیته فنی استان باید مشورت کارشناسان خبره را گرفت تا بدانیم در این موارد از طریق چه نهادهایی می‌توانیم مطالبه‌مان در جهت حفظ حریم بیشتری از منظر بروجردی‌ها را پیش ببریم. به نظر می‌رسد تلاش برای ثبت منظر خانه بروجردی تا حدی کارساز باشد.
در پایان می‌گویم اگر جمع دغدغه‌مندان هنر، تاریخ و میراث فرهنگی نگاهشان به سمت مطالبه‌گری اجتماعی نرود، توان اجتماعی را مستهلک و در حد چند پست اعتراضی در شبکه‌های مجازی خاموش می‌کنند.
امیر سهرابی – کاشان نیوز
