بیستم آبان‌ماه سالمرگ منوچهر شیبانی شاعر، نقاش و سینماگر کاشانی

منوچهر شیبانیکاشان فردا منوچهر شیبانی در سال ۱۳۰۳ در کاشان به دنیا آمد.
پس از آموزش ابتدایی و متوسطه، در دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران به آموزش نقاشی پرداخت و سپس به ایتالیا رفت و رشته طراحی دانشکده هنرهای زیبای رم را به پایان رساند و پس از بازگشت به ایران سالی چند همین رشته را در دانشگاه هنرهای دراماتیک تدریس کرد.

سهراب سپهری، صادق بریرانی و منوچهر شیبانی، در زمان دانشجویی به دلیلِ اشاعه‌ی هنر مدرن و دیدگاه‌های نو، معروف به سه تفنگدار دانشکده هنرهای زیبا بودند.

نقاشان منوچهر شیبانی را با نوآوری در تابلوهایش و اهل سینما و هنرهای نمایشی او را با کارگردانی، طراحی صحنه و … می‌شناسند، همچنین اهل ادبیات با شعرهای او همراه شده‌اند.

شیبانی در جوانی به واسطهٔ احسان طبری، با نیما یوشیج آشنا شد و این آشنایی زمینه‌ساز پیشرفت او در شعر گشت.
عبدالعلی دستغیب در مقاله‌ای درباره این هنرمند نوشته است: «شیبانی سرودن شعر را از ۱۳۲۱  آغاز کرد و در نخستین کنگره نویسندگان ایران ۱۳۲۵ شرکت جست. در این کنگره، فقط سه تن از شاعران نو شعر خواندند: نیما، جواهری و شیبانی. «شیبانی جوان‌ترین عضو انجمن» همان شیوه نیما را در پیش گرفته و ارائه داد. با این تفاوت که در یک قطعه شعر چند وزن متفاوت عروضی را در هم آمیخته بود.

دستغیب در جای دیگری از مقاله اذعان می‌کند: در دفترهای نخست شیبانی، بیشتر اشعار او جنبه نمایشی دارند. «وصف‌ها و تصویرها» و «تابلوها» زیربنای هویت نمایشی شعر او را می‌سازند. شیبانی برخی از اشعارش را بر وزن اشعار فردوسی سروده و همچنین یک نمایشنامه خود را نیز با الهام از غزلیات حافظ نوشته است.

البته لازم به ذکر است که سال‌ها نیما یوشیج در مجامع می‌گفت: «شیبانی ولیعهد من است». بدعت و جسارت در فرم و محتوا در شعرهای شیبانی آن‌قدر هست که نگاه نوطلبانه نیما را به خود فرامی‌خواند و او را در عداد گویندگانی می‌گذارد که باید ادبیات معاصر متوجه آن باشد.

منوچهر شیبانی از خانواده فتح‌الله شیبانی شاعر بازگشتی عصر قاجار بود و پدرش با میرزاده عشقی دوست محسوب می‌شد. او در سن هفت یا هشت‌سالگی پدرش را از دست داد. پدربزرگ – قوام سلطنه – و مادربزرگ اشرافی‌اش مادر جوان را به ازدواج مجدد وادار کردند.

منوچهر و برادر کوچکش در خانه پدربزرگش رشد کردند. بعدها او در هنرستان هنرپیشگی طراحی لباس، دکور و آرایش صحنه را آموخت.

مراوده با افرادی چون صادق هدایت، نیما یوشیج، هوشنگ ایرانی، جلال آل احمد، سیمین دانشور و سعید نفیسی موجب گشوده شدن افق‌های جدید در زندگی شیبانی می‌شود.

او نخستین مجموعه شعر خود را تحت عنوان «جرقه» در سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. دومین اثر او که ثمره حدود ۲۰ سال کار شاعری او بود «آتشکده خاموش» نام گرفت و در سال ۱۳۴۳ منتشر شد. او سومین اثرش به نام «سراب‌های کویری» را در سال ۱۳۵۶ منتشر کرده است.

نخستین شعر منتشرشده شیبانی «البرز آتشفشان» نام دارد که در یکی از مجله‌های کارگری قائم‌شهر منتشر شد. شیبانی از حضور استادانی چون علی نصر، رفیع حالتی، رضازاده شفق، خانملک ساسانی، غلامحسین نوشین، استاد حیدریان – که از شاگردان کمال‌الملک بود، پرویز محمود و روبیک گریگوریان بهره برد.

آثار منوچهر شیبانی به نمایشنامه‌های صحنه‌ای، نمایشنامه‌های صحنه‌ای موزون، نمایشنامه‌های تلویزیونی، اپرا، فیلمنامه‌ها، فیلم‌ها، کتاب‌ها و مقالات و تالیفات تقسیم می‌شود.

منوچهر شیبانی همچنین نویسنده چندین اُپرا و نمایشنامه بوده و ۱۴ فیلم را کارگردانی کرده است. او در عمر نسبتاً کوتاهش ۵۲ نمایشگاه نقاشی در داخل و خارج از ایران برپا کرده و در بی‌ینال‌های داخلی و خارج برنده جوایزی شده است. اولین نمودهای هنر کانسپچوال (هنر مفهومی) و اینسالیشن در ایران با کارهای او در دهه ۴۰ با «نور و صدای تخت جمشید» ظاهر شد.

شیبانی، سهراب سپهری و صادق بریرانی را در دانشکده هنر به اسم سه تفنگدار می‌شناختند. او همکاری‌اش با جلال و سیمین را بعد از کودتای 28 مرداد 32 در مجله «نقش و نگار» شروع می‌کند. این نقاش جوان در سال 1337 برنده جایزه هنرهای زیبای اولین بی‌ینال تهران می‌شود.

او علاوه بر شعر و نقاشی در طراحی صحنه نیز تجربیاتی داشته است که می‌توان از طراحی دکور و لباس برای نمایش‌های افعی طلایی به کارگردانی علی نصیریان، ده و سه دقیقه به کارگردانی جعفر والی، خانه اجاره‌ای به کارگردانی علی نصیریان و در منطقه جنگی به کارگردانی عباس جوانمرد نام برد.

شیبانی در سال ۱۳۵۳ از دانشکده‌ی سینمایی فرانسه لیسانس می‌گیرد و برای کسب مهارت بیشتر در سینما می‌کوشید. دو سال بعد از همان دانشکده فوق لیسانس دریافت می‌کند و فیلم «عطش مساله آب در کویر» را به عنوان پایان‌نامه‌ خود می‌سازد و در بازگشت به ایران و تدریس در دانشکده هنرهای دراماتیک، سومین مجموعه شعر خود «سراب‌های کویری» را به چاپ می‌رساند و نمایشگاه نقاشی‌ای در گالری شیخ برپا می‌کند.

شیبانی در ۲۰ آبان ۱۳۷۰ بر اثر ابتلا به سرطان در سن ۶۷ سالگی درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.