چرا ما نمی‌توانیم تماشای اخبار را متوقف کنیم؟
کاشان فردا – این مطلب ۳۰ اپریل ۲۰۲۰ (۱۱ اردیبهشت) در «psychologytoday» منتشر شده و علی اسلامی آن را برای کاشان فردا ترجمه کرده است.
سوگیری خوش‌بینی و اشتیاق انسان برای جستوجوی اطلاعات
در ماه های اخیر، در میان آشفتگی‌های زیستی و روانیِ همه‌گیری کرونا، انسان‌ها در سراسر جهان درگیر نوع دیگری از بحران نیز هستند: «هجوم اطلاعات».
بسیاری از ما قادر به کَندنِ چشمان خود از صفحه نمایش نیستیم. ما دائما در حال پیگیری خبر پیشرفت‌های جدید، خواندن نظریه‌ها، گوش‌دادن به تفاسیر و بحث در مورد گزارش‌های جدید هستیم.
ما این کار را به زبان‌ها، و در مناطق زمانی مختلف انجام می‌دهیم و در عین حال از اینکه مصرف زیاد اخبار باعث بدبختی ما شده شکایت داریم.
چه مکانیزم‌هایی پشت این عطش سیری‌ناپذیر برای کسب اطلاعات وجود دارد؟
طبق نظر متخصص مغز و اعصاب خانم «تالی شاروت»، ما اخبار را دنبال می‌کنیم به دلیل پیش‌بینی‌ای که از کارکردِ آنها داریم، نه کارکردی که واقعا دارند. و همه اینها در ارتباط با سه انگیزه است که تلاش ما برای جستوجوی دانش را فعال می‌کند: سودمندی، شناخت و احساسات.
چرا انسان‌ها اصرار به جستوجوی اطلاعات دارند؟
شاروت می‌گوید: تحقیقات ما نشان داده است که ۳ انگیزه متفاوت برای اشتیاق انسان‌ها به دنبال‌کردن اطلاعات وجود دارد: یکی فایده کاربردی است – آیا اطلاعات می‌توانند به من کمک کنند؟ با وجود همه‌گیری کرونا، ممکن است فکر کنید: «اگر اطلاعات بیشتری کسب کنم، می‌توانم برنامه‌ریزی بهتری داشته باشم یا بهتر از خودم محافظت کنم.»
انگیزه دوم فایده شناختی است: آیا می‌توانم از اطلاعات برای درک بهتر جهان استفاده کنم؟ در شرایط فعلی ما، سودمندی شناختی احتمالاً یکی از عملکردهای اصلی اطلاعات است. شبهات بسیار زیادی وجود دارد و ما سعی داریم با جستوجوی اطلاعاتِ بیشتر، این شبهات را کم کنیم.
بیشتر بخوانیم:
+ کتاب نخریم
اگرچه من فکر می‌کنم اطلاعاتی که در حال حاضر به‌دست می‌آوریم، حتی ممکن است باعث سردرگمی و شک بیش از پیش ما بشود. به عنوان مثال، توضیحات متناقضی که درباره حفظ سلامتی در برابر ویروس کرونا می‌شنویم. بنابراین، اطلاعاتِ بیشتر ممکن است بر شناخت و تفکر ما تأثیر منفی نیز بگذارد.
انگیزه سوم احساسات است: آیا اطلاعات می‌تواند احساسات مشخصی را در من ایجاد کند؟ برای مثال؛ ممکن است اخبار را ادامه دهید و امیدوار باشید که چیز خوبی مانند کشف یک واکسن جدید، یا پیشرفتی در مبارزه با ویروس کرونا بشنوید. حتی اگر مدام ناامید شویم، بازهم به جستوجوی اطلاعات ادامه می‌دهیم، زیرا احساس می‌کنیم سرانجام خبرهای خوبی دریافت خواهیم کرد. این همان جایی است که سوگیری خوش‌بینی وجود دارد.
چه مکانیسم‌های مغزی‌ای تمایل به کسب اطلاعات را فعال می‌کنند؟
به گفته شاروت: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد سیستم پاداش و ترشح دوپامین در جستوجوی دانش نقش دارند. اما اینکه دقیقاً چگونه کار می‌کند هنوز نامشخص است.
فرضیه‌های قبلی اظهار داشتند که اطلاعات فی‌نفسه از مرتبه بالایی از پاداش برخوردارند، زیرا دانش همیشه ارزشمند است. طبق این نظریه‌ها، هر نوعی از اطلاعات(مثبت، منفی یا خنثی) به عنوان پاداش در مغز شما کدگذاری می‌شود و باعث ترشح دوپامین می‌شود و شما را به جستوجوی بیشتر اطلاعات تشویق می‌کند.
آنچه ما دریافتیم؛ این است که وقتی صحبت از سیستم‌های دوپامین مغز میانی می‌شود، فقط دانش مثبت به عنوان پاداش مرتبه بالاتر کدگذاری می‌شود. بنابراین، اطلاعات بر اساس معیارهای سه‌گانه‌ای که قبلا گفتیم ارزش‌‌یابی و کدگذاری می‌شود، به طور متوسط اطلاعات مثبت پاداش بالاتری خواهند داشت.
آیا دانستن همیشه بهتر از ندانستن است؟
وی می‌گوید: در علم اقتصاد و تحقیقات اولیه علوم اعصاب، فرضِ کلاسیکی وجود دارد مبنی بر اینکه «دانستن همیشه بهتر از ندانستن است». اما من فکر نمی‌کنم این فرضیه درست باشد.
هر ۳ انگیزه می‌تواند منفی باشد – شما می‌توانید انتظار داشته باشید که اطلاعات بد باشند، مفید نباشند و بر عملکردهای شما تأثیر منفی بگذارند. در این صورت ارزش اطلاعات منفی خواهد بود و بنابراین شما از دریافت اطلاعات خودداری می‌کنید.
این واقعیت که مردم از اطلاعات دوری می‌کنند، یک سرنخ بزرگ به ما می‌دهد و آن اینکه اطلاعاتِ بیشتر همیشه برای مغز سازنده نیست. مغز، به اطلاعات منفی، پاداش نمی‌دهد. این امر باعث بازداری میل شما به اطلاعات شده و موجب می‌شود که نه‌تنها به اطلاعات توجه نکنید، بلکه از آنها اجتناب کنید.
آیا نحوه جستوجوی اطلاعات می‌تواند دریچه‌ای برای سلامت روان ما باشد؟
تحقیقات اخیر ما نشان می‌دهد که افراد در شرایط زیر بیشتر به دنبال جستوجوی اخبار هستند: در صورت یافتن اطلاعات مفید یا مثبت، یا در مورد چیزهایی که اغلب درباره آنها فکر می‌کنند.
در سطح فردی، افراد را می‌توان بر اساس انگیزه به چند دسته تقسیم کرد؛ که به بهترین شکل، دلیل جستوجوی اطلاعات را توضیح می‌دهد.
بعضی از افراد تحت تأثیر احساسات، بعضی تحت تأثیر رفتار و مابقی تحت تأثیر شناخت قرار می‌گیرند که به نظر می‌رسد این سه گروه از نظر نتایج بهداشت روان متفاوت هستند.
بیشترین مقاومت در برابر آسیب‌شناسی روانی متعلق به گروهی‌ست که بیشتر به دلایل شناختی به دنبال اطلاعات هستند. به عبارت دیگر، جستوجوی اطلاعات آنها، تا حد زیادی ناشی از تمایل آنها به درک دنیای اطراف‌شان است. اگر شما را تحت شرایط خاصی قرار دهم، یا اگر حالت عاطفی شما را تغییر دهم، می‌تواند انگیزه جستوجوی اطلاعات شما را تغییر دهد. سوال این است که آیا جستوجوی اطلاعات، باعث آسیب‌شناسی روانی می‌شود یا آسیب‌شناسی روانی موجب جستوجوی اطلاعات می‌شود؟
فرضیه ما این است که این امر دو سویه است. روشی که شما برای کسب اطلاعات اتخاذ می‌کنید، احتمالاً باعث بدترشدن برخی شرایط بهداشت روانی شما بشود یا حتی ممکن است شما را از برخی شرایط محافظت کند. همچنین، اگر شرایط روانی خاصی دارید، می‌تواند الگوهای جستوجوی اطلاعات شما را هدایت کند. همه‌ی اینها بر هم تاثیر دارند، و ما هنوز در مورد علت آن چیزی نمی‌دانیم.
چرا بسیاری از ما تمایل به سوگیری خوش‌بینی داریم؟
سوگیری خوش‌بینی، در مورد انتظارات ما از آینده است – تحقیقات نشان داده است زمانی که انتظار داریم اوضاع از آنچه در حال حاضر هست بهتر شود، انگیزه ما برای یافتن اطلاعات بیشتر شده و این از سلامت روحی و جسمی ما محافظت می‌کند.
مطالعه‌ای که چند سال پیش در نیچر منتشر شد، نشان داد جامعه تا زمانی که در یک محیط تهدیدآمیز نباشد، به جای بدبینی به سمت خوش‌بینی در حرکت خواهد بود. داشتن این سوگیری به این معنی است که مردم نه‌تنها انتظار چیزهای مثبتی را دارند، بلکه فکر می‌کنند می‌توانند برای محافظت از خود نیز کارهایی انجام دهند.
به عنوان مثال: با شرایط موجود، افراد ممکن است تصور کنند که کمتر به ویروس کرونا آلوده می‌شوند، زیرا فکر می‌کنند بر آن کنترل دارند. مطابق با کاری که انجام می‌دهند – وقتی در خانه می‌مانیم، از خود محافظت می‌کنیم.
سوگیری خوش‌بینی همچنین می‌تواند انگیزه را افزایش دهد. اگر فکر می‌کنید می‌توانید کارهای خوبی انجام دهید، احتمالاً تلاش بیشتری خواهید کرد.
آنچه ما در تحقیقات خود دریافتیم این است که اگر افراد را در معرض تهدید قرار دهید و ترشح کورتیزول را تقویت کنید، تغییری سریع در نحوه یادگیری به روزرسانی افراد از اطلاعات مثبت و منفی، ایجاد می‌شود که منجر به از بین رفتن سوگیری خوش‌بینی می‌شود. آنچه موجب سازگاری سوگیری خوش‌بینی می‌شود، انعطاف‌پذیر بودن و سازگاری بالای آن با محیط است.
چگونه می‌توانیم در شرایط سخت، خوش‌بین باشیم؟
من فکر می‌کنم دو چیز برای رفاه ما مهم است: انتظار و فاعلیت. مهم است که چیزی داشته باشید که بتوانید در تلاش برای آن باشید، به خصوص اکنون که اکثر اتفاقات در حال تعطیلی هستند.
ثانیا، سعی کنید حس فاعلیت یا کنترل شرایط خود را به دست آورید. شما می‌توانید این کار را با شروع پروژه‌های جدید یا حتی تصمیم به پیگیری کمتر اخبار انجام دهید.
در یک مطالعه اخیر متوجه شدیم افرادی که دارای تلاش و تکاپوی بیشتری هستند، خوش‌بین‌ترند. علاوه بر این، فعال‌بودن و خوش‌بینی نیز از عوامل محافظت‌کننده بودند – افرادی که دارای احساس عاملیت بالا هستند، در لحظه حس شادی کمتری را از دست می‌دهند. همان‌طور که یک روزنامه‌نگار یک بار به من گفت. خوشبختی قرار گرفتن در اتاق انتظار برای خوشبختی است، بنابراین قدرت انتظارات خود را برای رفاه خود دست‌کم نگیرید.
با تشکر فراوان از تالی شاروت.
دکتر شاروت مدیر لابراتوار مغز احساسی در کالج دانشگاهی لندن است. وی استاد علوم اعصاب‌شناختی در گروه روانشناسی تجربی در UCL و یکی از اعضای ارشد تحقیقات Wellcome Trust است. او دارای تالیفات متعددی نیز هست.
