حبیب لاجوردی؛ چهره‌ای متفاوت از خاندانی اصیل
کاشان فردا – دربارهٔ خاندان لاجوردی در سال‌های اخیر مطالب و کتاب‌هایی نوشته و منتشر شده است. از بنیادگذاری مجموعه‌ای عظیم از صنایع نساجی، ساختمان، مواد غذایی، مواد شوینده، بیمه، بانکداری، صادرات و واردات، … که هر کدام الگویی از سازمانی حرفه‌ای و پیشرو بودند؛ از مدارس و درمانگاه‌هایی که در نقاط محروم ساختند؛ از حمایت‌شان از دانش‌آموزان و دانشجویان محروم و بی‌بضاعت؛ از توانمندسازی خانوادهٔ کارگرانی که در مجموعهٔ آنها کار می‌کردند؛ و در نهایت از مصادرهٔ دسترنج سه نسل که با یک مهر و امضا نزدیک به ۹۰ کارگاه و شرکت و کارخانهٔ آنها را غصب کردند و البته دو دهه نگذشت که اکثر این مراکز را به ورشکستگی و نابودی کشاندند.
آن شش تکه کاشی روی مدارس و درمان‌گاه‌ها را که کلمهٔ اهدایی بنیاد لاجوردی روی آن حک شده بود را هم تحمل نکردند. آنها را کندند و تابلوهای چند ده متری با نام‌هایی جعلی بر آنها نصب کردند. انگار می‌توان تاریخ را و حقیقت را با نوک تیشه تراشید و رنگ غیرواقعیت زد!
بگذریم. دیروز ۳ امرداد ۱۴۰۰ چهرهٔ دیگری از این خاندان رخ در نقاب خاک کشید. حبیب لاجوردی فرزند محمود در ۱۳۱۴ به دنیا آمد. کارشناسی اقتصاد از ییل، کارشناسی ارشد ام‌بی‌ای از هاروارد و دکترای اقتصاد از آکسفورد گرفت.
در سال ۴۲ وارد گروه صنعتی بهشهر شد اما پنج سال بعد، از کسب‌وکار خانوادگی‌اش خارج شد و در حوزهٔ مورد علاقه‌اش، یعنی تدریس و پژوهش به فعالیت پرداخت.
او در ۱۳۴۸ مرکز مطالعات مدیریت را در تهران بنیاد نهاد و اعضای هیئت علمی دانشکدهٔ بازرگانی هاروارد را برای تدریس مدیریت به ایران فراخواند. ساختمانی با معماری منحصربه‌فرد که پس از انقلاب مصادره و مرکزی با عنوان دانشگاه امام صادق در آن مستقر شد.
حبیب لاجوردی پس از خروج از ایران در سال ۵۹ پروژهٔ تاریخ شفاهی ایران را در مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد به تصویب رساند و یک سال بعد کار آغاز شد. این پروژه ده سال به طول انجامید و در طی آن با ۱۳۴ شخصیت که از چهره‌های اثرگذار در حوزه‌ها و رشته‌های مختلف در عصر پهلوی بودند مصاحبه شد. شخصیت‌هایی که عمدتاً بازیگران مهم در رویدادهای تاریخی در میانهٔ مشروطه و انقلاب ۵۷ از جبهه‌ها و نگرش‌های متفاوت بودند. بخشی از این مصاحبه‌ها در قالب کتاب منتشرشده و فایل صوتی کامل این گفت‌وگوها نیز انتشار یافته است. این فایل‌ها در کانال تلگرامی پروژه تاریخ شفاهی ایران هاروارد در دسترس است.
در چند سال اخیر پیشنهادم به دوستان و دانشجویان علاقمند به تاریخ معاصر این بوده است که به جای تلف‌کردن وقت عزیزشان با کتاب‌هایی که چیزی جز پروپاگاندا نیستند و تنها وظیفه‌شان حفاظت یا صیانت از مفاهیم و ارزش‌های خاص است و لاجرم در خدمت چنین اهدافی دروغ و راست را در هم می‌آمیزند و بسیاری از وقایع را وارونه می‌کنند یا در بهترین حالت نادیده می‌انگارند؛ بهترین کار شنیدن فایل‌های صوتی این پروژه است. گنجینه‌ای که به ابتکار و همت چهره‌ای متفاوت از خاندانی خدمت‌گزار که ریشه در کاشان داشتند فراهم آمده و بی‌تردید نقش و اثری مهم و ماندگار در فردای ایران برجا خواهد گذاشت.
روانش شاد و یادش گرامی
علی فلاحیان – کانال کاشان‌نامه
از این نویسنده:
+ ۸۸ قربانی / ضرورت انسجام و همدلی
کاشان فردا را در اینستاگرام دنبال کنیم: https://www.instagram.com/kashanefarda.ir
